Kedi ve Köpek İdrarındaki Kristaller: Bilmeniz gerekenler.

Bazı kedilerin ve köpeklerin idrarında küçük kristallerin bulunması yaygın görülen bir durumdur. Bu kristaller mikroskop olmadan göremeyeceğiniz kadar küçüktür ancak yine de sorunlara yol açabilir. Nedenine bağlı olarak, endişelenmeniz gereken bir durum olabilir veya olmayabilir. Bazen kolayca tedavi edilebilen basit bir enfeksiyonken bazen de kristaller, vücudun başka bir kısmındaki hastalığın ya da yaşam şeklinden dolayı strese giren kedi gibi çevresel sorunların işareti olabilir.

İdrarda neden kristaller oluşur?

Böbreklerin en önemli işlerinden biri; sodyum, fosfor ve kalsiyum gibi belirli mineralleri güvenlik ve sağlıklı düzeylerde tutmak için kanı filtrelemektir. Yani, idrarda birtakım minerallerin bulunması normaldir. Bunlar, bir hayvan her tuvaletini yaptığında vücuttan atılır. Kristaller, bu dikkatli dengeyi bozan bir şeyler değiştiğinde oluşur. Çok fazla mineralin bulunması veya idrarın çok yoğun hale gelmesi olabilir. Bir fincan çayı düşünün. İçine bir çay kaşığı şeker koyup karıştırın. Şeker çözülür ve gözle görülmez. Sürekli daha fazla şeker eklediğinizde tüm şekeri özümseyecek yeterli çay olmayacaktır ve gözle görülür kristaller oluşacaktır. Sorunu çözmek için ya çayı artırmanız ya da şekeri azaltmanız gerekir.

İdrar kristalleri bir sorun mu?

Bazı evcil hayvanlarda birkaç mikroskobik kristal oldukça normal olabilir ve hiçbir soruna yol açmayabilir ancak kristallerin bulunmasından kesinlikle endişelenmemiz gereken zamanlar da olur. Bazı durumlarda karaciğer veya böbrek hastalığı, mesane enfeksiyonu, zehirlenme, stres veya Dalmaçyalılar ve bulldoglar gibi ırkların genetik olarak sahip olduğu hastalıklar gibi sorunların işareti olabilirler.

Kristaller mikroskobik boyutta olsa da bulunduklarına dair size uyarı verecek bazı işaretler vardır. Bunlar genelde, kendiniz de yaşamış olabileceğiniz sistit (mesane enfeksiyonu) belirtileri olur. Bu sorunu yaşadıysanız ne kadar kötü olduğunu bilirsiniz. İşaretlerden bazıları şöyledir:

• İdrarda kan
• Normalde daha sık idrar yapmaya çalışma ancak çok fazla yapmama
• İdrarını yaparken ağlama veya ses çıkarma
• Normalin dışında yerlere tuvaletini yapma ve tuvalet eğitimini unutma
• İdrarını yapmak için zorlama

Bazen kristaller kümeleşerek taşlar oluşturur ve bunlar da özellikle idrar yolu daha dar olan erkek hayvanlarda hasara ve inflamasyona yol açabilir ve idrar akışını tamamen engelleyebilir. Bu tıbbi bir acil durumdur. İdrar yolları çok dar olduğundan ve kristallerle, küçük taşlarla ve hatta bir tıpa gibi olan enflamatuvar hücrelerle kolayca tıkanabileceğinden tıkanıklıkları erkek kedilerde daha sık görürüz. İdrar yolu birkaç saatten uzun süre tıkalı kalan hayvanlarda böbrek iflas edebilir veya mesaneleri yırtılabilir, bu iki durum da ölümcül olabilir. Evcil hayvanınızda sistit işaretleri görürseniz hemen veteriner hekiminize gidin ancak idrarını yapamıyorsa gecikmeden bir acil durum randevusu almanız gerekir.

Tüm kristaller aynı değildir.

İdrarda oluşabilecek birkaç farklı kristal türü vardır ve bunlar, farklı hastalıklar ya da süreçler nedeniyle oluşabilir. İlk önce en yaygın olanlarından başlayarak bunlara bir göz atalım.

• Strüvit. Bunları oluşturan mineraller olduğu için bu kristallere magnezyum amonyum fosfat (MAP) da denir. Genelde köpeklerde ve kedilerde, oldukça farklı nedenlerden dolayı oluşurlar. Köpeklerde neredeyse her zaman idrar enfeksiyonunun bir sonucudur. Bakteriler, idrarı olması gerekenden daha alkali hale getirir ve strüvit kristalleri oluşabilir. Bunlar, asidik idrarda oluşmaz. Ama kristal türlerinden bahsetmeden önce, daha önce duymuş olabileceğiniz "Felin Alt İdrar Yolu Hastalığı" (FLUTD) teriminden bahsedelim. FLUTD, kedilerin mesanesindeki ve idrar yolundaki tüm hastalıklara verilen addır. Bunların tümü, yukarıda açıkladığımız aynı belirtilere sahiptir. Aşağıda bahsedeceğimiz tüm taşlar ve kristaller, "FLUTD grubu"na dahildir. Ancak FLUTD'nin en yaygın nedeni, stresle ilişkili kompleks bir hastalık olan felin idiyopatik sistittir (FIC). FLUTD hakkında daha fazla bilgiye buradan erişebilirsiniz.
• Kalsiyum oksalat. İdrarında aşırı kalsiyum, sitrat veya oksalat bulunan hayvanlarda, bu kristaller ve taşlar oluşabilir. Bunlar ayrıca hiperkalsemi ve bazı kanserler gibi bazı hastalıklarla da ilişkilidir. Kalsiyum oksalat taşları, mesanenin yanı sıra böbreklerde de oluşabilir. Yorkshire teriyeri, schnauzer ve Lhasa Apso gibi bazı ırklar, diğer ırklara kıyasla bu taşları oluşturmaya daha eğilimlidir.
• Amonyum ürat. Bu kristaller ve taşlar, hem kedilerde hem de köpeklerde karaciğer hastalığının işareti olabilir. Kan testleri veteriner hekiminizin nedenin bu olup olmadığını görmesine yardımcı olur ve veteriner hekim, daha fazlasını öğrenmek için karaciğer biyopsisi yapmak isteyebilir. Ancak bu tür kristalleri en yaygın olarak belirli ırklarda, kalıtsal bir sorun olarak görürüz. En yaygın olanlar Dalmaçyalılar ve İngiliz bulldoglardır.
• Sistin. Bunlar dört tür arasında en az görülen türdür ve genellikle kalıtsal bir sorun olarak İngiliz bulldog dakhund'lar, basset ve Newfoundland gibi ırklarda görülür. Neredeyse her zaman erkek köpeklerde görülür ve bazı durumlarda testosterondan etkilenebilir.

Kedilerde ve köpeklerde idrardaki kristalleri ve taşları nasıl tedavi ederiz?

Tahmin etmiş olabileceğiniz gibi farklı türler ve farklı nedenlerle oluşanlar için farklı tedaviler gerekir. Tahmin etmemiş olabileceğiniz noktaysa, sağlığa yararlı mamaların tümünün tedavisine yardımcı olabileceğidir.

İlk olarak veteriner hekiminizin, ne tür bir taş kristaliyle karşı karşıya olduğunuzu ve altında yatan sorunlar olup olmadığını öğrenmesi gerekir. Yeni bir idrar örneğine ihtiyacı vardır ve çok yüksek ihtimalle kan testleri ve taş olmadığından emin olmak için görüntüleme testleri yapacaktır.

Nedenlerine yönelik tedaviye başlanır. Bunlar, mesane enfeksiyonu için antibiyotik veya strüvit durumunda stresin giderilmesi, amonyum ürat durumunda karaciğer hastalığının tedavi edilmesi olur.

Veteriner hekiminiz, çok yüksek ihtimalle sağlığa yararlı bir mama tavsiyesinde bulunur. Kalsiyum oksalat taşları haricinde, yukarıdakiler durumunda bu mamalar diğer tedavilerle birlikte doğru şekilde kullanıldığında kristalleri ve taşları çözündürür. Kalsiyum oksalat taşlarının, mümkünse cerrahi operasyonla alınması gerekir ve bu durumda, mamalar yeniden oluşmasını önlemek için kullanılabilir. Bu mamaların değiştirilmiş mineral içeriği, idrar için hedefe yönelik pH değerleri, enflamasyonla mücadele için balık yağından omega 3 yağları gibi birçok avantajı vardır ve bazıları da stresi azaltmaya yardımcı olan doğal maddeler içerir.

Su tüketimi son derece önemlidir. Başlangıçta bahsettiğimiz bir fincan çayı hatırladınız mı? İyi su tüketimi, idrar çıkışının fazla olmasını sağlar ve minerallerin, kristaller ve taşlar oluşturmaya başlamadan önce atılması anlamına gelir. Su tüketimini artırmanın en iyi yolları hakkında veteriner hekiminizle konuşun. Yaş mama, ıslatılmış kuru mama taneleri veya su çeşmeleri gibi eşyalar kullanarak yapılabilir.

Her zaman olduğu gibi, evcil hayvanınızla ilgili endişeleriniz varsa veya bir şeyler ters görünüyorsa onu veteriner hekiminize götürün. Bu hiçbir zaman vakit kaybı değildir ve bir şeylerin erken tespit edilmesi, çok geç olmasından her zaman daha iyidir.