Kedilerde Pankreatit: Belirtiler, Nedenler ve Tedavi

Kedilerde pankreatit, pankreasın iltihaplı bir durumudur. Peki pankreas ne işe yarar? İltihaplanmasına ne sebep olur? Bu durum nispeten nadir görülse de kedi pankreatitinin belirtilerini tespit etmeyi öğrenmek kedinizin sağlığı için önemli olabilir.

Kedi pankreatitinin belirtilerini tespit etme

Pankreas, kedinizin midesi ve bağırsakları arasına sıkışmış küçük bir organdır. Bu organın iki işlevi vardır: kan şekerini düzenleyen insülin ve glukagon adlı hormonları üretmek ve ince bağırsaklarda yağ, protein ve karbonhidratların parçalanmasına yardımcı olan sindirim enzimlerini yapmak.

Genel olarak konuşmak gerekirse, pankreasta ortaya çıkabilecek dört ana sorun vardır:

• Pankreatit. Bu, hasarlı hücrelerin enzim sızdırdığı pankreas iltihabıdır. Bu enzimler pankreas ve çevre dokular için yıkıcı olabilir, ağrıya neden olabilir ve potansiyel olarak yaygın doku hasarına yol açabilir. Bu makalenin geri kalanında esas olarak pankreatitten bahsedeceğiz.

• Diyabet. Bu, pankreasın endokrin hücrelerini etkileyen bir hastalıktır. İki tür diyabet vardır: biri vücudun bağışıklık sisteminin insülin üreten hücreleri öldürdüğü (köpeklerde ve insanlarda kedilerden çok daha yaygındır), diğeri ise obezite ve insüline karşı direncin yanı sıra insülin üretiminin azalmasıyla ilgilidir. İkincisi bazı durumlarda tersine çevrilebilir. 

• Ekzokrin pankreatik yetmezlik (EPI). Bu, pankreasın ince bağırsaktaki besinleri, özellikle de yağları parçalamak için gereken enzimleri yeterince üretmediği durumdur. EPI'li hayvanlar çok aç olma eğilimindedir ancak kilolarını korumakta zorlanırlar. EPI kedilerde çok nadir görülür.

• Kanser. Her vücut sisteminde olduğu gibi pankreasta da kanser oluşabilir.

Pankreasın yerine getirdiği çok çeşitli görevler, pankreas probleminin belirtilerinin genellikle diğer tıbbi durumları taklit ettiği anlamına gelir. Bu işaretlerden bazıları şunlardır:

• Bitkinlik.

• Susuzluk.

• Artan susama ve idrara çıkma (bunlar kolayca diyabet belirtileriyle karıştırılabilir).

• İştahsızlık veya yemek yemeyi reddetme.

• Kilo kaybı.

Kusma ve karın ağrısı da durumun belirtileri olabilir ancak bu belirtiler pankreatitli insanlarda ve köpeklerde kedilere göre daha yaygındır. Pankreatit (veya herhangi bir iştah kaybı nedeni) nedeniyle yemeyi bırakan kedilerde yağlı karaciğer hastalığı (hepatik lipidoz) gelişme riski vardır. Pet Health Network'e göre bu kedilerde sarı diş etleri ve gözler gibi sarılık belirtileri de görülebilir. Bitkinlik ve iştahta azalma gibi fark edilmesi zor belirtiler bile veteriner hekime gitmeyi gerektirmelidir. Hepatik lipidoz ciddi bir durumdur ve hızla ölümcül olabilir, bu nedenle kediniz yemek yemeyi bıraktığında acil veteriner hekim müdahalesine ihtiyaç duyarlar ve hastaneye yatırılmaları gerekebilir. Belirtiler ne kadar erken fark edilir ve tedaviye başlanırsa kedinizde hastalık ilerlemesi o kadar iyi olabilir.

Kedi pankreatitine ne sebep olur?

Çoğu kedi pankreatiti vakasının kesin nedeni bilinmemektedir. Bununla birlikte, bu durum kedilerin zehir yutması, parazit enfeksiyonlarına yakalanması veya araba kazası gibi travmalar yaşaması ile ilişkilendirilmiştir.

Kedide pankreas, karaciğer ve bağırsaklar köpekten biraz farklı bir anatomiye sahiptir ve birbirlerini daha fazla etkileme eğilimindedir. Bunu akılda tutarak, kediler genellikle iltihaplı bağırsak hastalığı veya karaciğerde iltihaplanmayı içeren yaygın bir hastalık olan kolanjiyohepatit ile birlikte pankreatit geliştirir. Bu üç bileşen nedeniyle triadit olarak adlandırılır. Köpeklerde aşırı yağlı yiyecekler ile pankreatit arasında bir bağlantı varken yağın kediler için tetikleyici olmadığı düşünülmektedir. 

Kedilerde pankreatit teşhisi

Kedilerde pankreatit iki kategoriye ayrılır: akut (ani) veya kronik (devam eden). Her bir tip hafif veya şiddetli olabilir. Bazı kedilerde, sinir bozucu bir şekilde, aralıklı olarak pankreatit alevlenmeleri de görülebilir. World Small Animal Veterinary Association, kedi pankreatiti ile yaşayan kedi sayısı ile gerçekte teşhis ve tedavi edilen kedi sayısı arasında bir eşitsizlik olduğunu belirtmektedir. Bunun temel nedeni, hafif vakalara sahip kedilerin çok az hastalık belirtisi gösterebilmesidir. Bir hastalığa özgü görünmeyen semptomlar, evcil hayvan ebeveynini bir veteriner hekim ziyareti planlamaya sevk etmeyebilir. Kedi pankreatitinin ultrason olmadan kesin olarak teşhis edilmesi de kolay değildir. Ultrasonda tespit edilmesi bile zor olabilir ve bazen bir uzman ve hatta muhtemelen biyopsi gerektirir.

Neyse ki veteriner hekim olan bilim insanları mevcut teşhis araçlarını geliştirmeye devam ediyor. Serum kedi pankreatik lipaz immünoreaktivite (fPLI) testi, pankreatit belirteçlerini arayan basit bir non-invaziv kan testidir. Serum kedi tripsin benzeri immünoreaktivite (fTLI) testi, pankreatit teşhisi için fPLI kadar güvenilir değildir, ancak Merck MSD Veteriner El Kitabı'na göre kronik kedi pankreatiti olan kedilerde gelişebilecek ekzokrin pankreas yetmezliğinin belirlenmesine yardımcı olabilir.

Gelişmiş tanı araçlarına rağmen, "kedi pankreatiti" tanısı genellikle varsayımsal bir tanı olarak kalır çünkü veteriner hekiminiz dışarıdan kesin olarak bilemez (pankreas dokusundan biyopsi alınmadıkça, ki bu nadiren yapılır).

Kedi pankreatitinin tedavisi: acil bakım

Akut kedi pankreatiti en ciddi riski oluşturur ve neredeyse her zaman hastaneye yatırılmayı gerektirir. Kronik pankreatit, kedinizin durumunun ciddiyetine bağlı olarak, periyodik hastane ziyaretleri gerektirebilir ancak genellikle evde yönetilebilir.

Hastanede yattığı süre boyunca kedinize damardan sıvı verilecektir. Bunlar, özellikle kediniz kusuyorsa vücudun susuz kalmasını önlemek ve sodyum ile potasyum gibi mineralleri dengede tutmaya yardımcı olmak için hastanede yatan çoğu hasta için gereklidir. Süpüratif (enfeksiyöz) pankreatit riskini en aza indirmek için kedinize antibiyotik verilebilir. Hastane veteriner hekimleri ayrıca kedinize ağrı kesici ve gerekirse bulantı önleyici ilaç sağlayacaktır. Mide bulantısını azaltmak ve ağrı kesici sağlamak, iştahlarını çok daha hızlı bir şekilde geri kazanmalarına yardımcı olabilir. Kediler mamalarını bıraktıklarında yağlı karaciğer hastalığı riski nedeniyle, veteriner hekiminizin düzgün beslendiklerinden emin olabilmesi için kedinize bir beslenme tüpü yerleştirilebilir. Bu, burun yoluyla veya daha büyük bir tüp gerekiyorsa doğrudan yemek borusuna yapılabilir.

İyileşme sürecinde kedinizi besleme

Veteriner hekiminiz, kedinizin kendi başına yeterince beslendiğinden ya da daha önce bahsettiğimiz beslenme tüpleri gibi başka yollarla kedinizi besleyebilecek donanıma sahip olduğunuzdan emin olduğunda kedinizi eve gönderecektir.

Çeşitli türlerde beslenme tüpleri vardır. Yaygın bir tür, kedinizin gözetim altında normal bir şekilde hareket etmesine ve oynamasına izin veren yumuşak bir tasmaya sığar. Veterineriniz çeşitli seçenekleri tartışacak ve size yiyecek, su ve ilaçları tüp yoluyla nasıl uygulayacağınızı öğretecektir. Tüpler korkutucu ve acı verici görünse de kullanımı nispeten kolaydır, kedinize karşı naziktir ve kritik kalori ve besin maddelerinin sağlanması açısından son derece önemlidir.

Veteriner hekiminiz, kediniz için tam olarak doğru mamayı aldığınızdan emin olacaktır. Bunun yüksek oranda sindirilebilir olması gerekir ve bağırsak veya karaciğer hastalığına da yardımcı olan tedavi edici bir gıda olması gerekebilir. Bu durumun üstesinden gelmek için mükemmel beslenme çok önemli olduğundan, veteriner hekiminizin beslenme yönergelerini çok yakından takip ettiğinizden emin olun.

Şiddetli kedi pankreatiti vakaları hastanede kalmayı ve özel bakım gerektirse de kedi pankreatitinin birçok türü hafiftir ve tehdit edici değildir. Bir sorunun belirtilerini nasıl tespit edeceğinizi öğrenmek ve hızlı hareket etmek, kedinizi sağlıklı tutmanın en iyi yoludur. Ekzokrin pankreas yetmezliği veya diyabet gibi ek sorunlar geliştiren kediler bile uygun bakımla uzun ve mutlu bir yaşam sürebilirler.