Kediniz eve yeni bir katılım olmasına nasıl tepki gösterecek ve kedi ile bebeğin birbiriyle iyi geçinmesini nasıl sağlayacaksınız? Veteriner hekim ve davranış uzmanı Francesca Riccomini, aile kedinizi yeni bir katılıma nasıl hazırlayacağınıza ilişkin tavsiyelerde bulunuyor.
Pek çok kedi sahibi için kedileri ailenin bir başka üyesini temsil etmektedir ve bu nedenle kedi, evlerinin sunduğu tüm kaynaklara herkesle eşit erişim hakkına sahiptir. Kedi açısından bu, evde ne zaman birisi olsa sıklıkla talep ettiği insan ilgisini içermektedir. Peki kedi ve bebek iyi geçinebilir mi?
İlgi odağı
Bir evcil hayvan için ilgi görmek ve hatta şımartılmak, ailenin 'bebeği' haline gelmek hiç de tuhaf değildir. Kedinin mizacı uygunsa ve herkes katılıyorsa, bu iyi bir durumdur; ancak aileye aniden gerçek bir bebek katıldığında sorunlar ortaya çıkabilir.
Kedi yaşlıysa ve özellikle yavru kedinin iki ile yedi haftalık olduğu önemli sosyalleşme döneminde bebekler ve küçük çocuklarla biraz ya da yalnızca olumsuz deneyimi olmuşsa, bu sorunlar ciddi olabilmektedir. Çoğumuz kedilerimizi bu evreden oldukça önce ya da minik yavru kedilerin küçük çocuklarla tanışma fırsatı olmadan alırız. Erken dönemdeki bu deneyim eksikliğini yaşamın daha sonraki döneminde telafi etmek olanaksız olmamakla birlikte, en iyi yöntem, bebeğin doğumundan çok önce planlar ve hazırlıklar yapmaktır.
Farklı kedilerin verdiği farklı tepkiler
Her kedinin yeni bir katılıma vereceği tepki, genetik özelliklerine (ırk ve soyun yanı sıra türler), kişiliğine ve deneyimine bağlı olacaktır. Bazen, bebekler ve küçük çocuklarla uyumlu ve güvenli bir şekilde bir arada yaşamak için bireysel yatkınlıkları olmadığı kabul edilmelidir. Bazı kedi sahipleri, tüm bu sorunları dikkatle değerlendirdikten sonra, çocuk sahibi olduklarında özel bir evcil hayvanın bakımını üstlenme sorumluluğunu alamayacaklarına karar vermekte ve kedileri için gereksinimlerine daha uygun iyi bir yuva bulmaktadır. Ne yazık ki bir evcil hayvandan vazgeçme kararı o kadar da kolay kabul edilmez ve çocuklara yönelik saldırganlık ya da idrar püskürtme (bir bebeğin hazırlıksız olarak gelişi, bunun için bir uyaran olabilir), sonunda kedilerin kurtarılmaya ihtiyaç göstermelerinin hiç de nadir olmayan bir nedenidir. Böyle üzücü bir sonucun önceden alınan önlemlerle engellenmesi her zaman mümkün değildir; ancak sıklıkla dikkatli düşünülerek ve ileriye yönelik planlama yapılarak önlenebilmektedir.
Uyum içinde yaşamak
Genişleyen ailenizin bir arada mutluluk içinde yaşama olasılığını mümkün olan en yüksek düzeye çıkarmak için, göz önünde bulundurulması gereken iki unsur vardır: ortam ve evcil hayvan. Kedinizin kendisine ait yatağı, mama ve su kapları, oyuncakları, kum kabı gibi eşyaları olmalıdır. Bu eşyaların evdeki tüm insanlar için elverişli bir yere yerleştirilmesi gerekli olmakla birlikte, aynı zamanda kedi için de doğru noktada olmaları gereklidir - kum kabı mama kabından uzakta ve mutfak ve koridor gibi trafiği yoğun olan bölümlerden uzakta, özel bir konumda olmalıdır; tırmalama ağacı dış kapının yanında ya da kedinin zaten pençeleriyle kazıyarak kendi bölgesini işaretlemek için seçtiği yerin yakınında olmalıdır. Mümkünse, kedinin mama yemesi ya da dinlenmesi için yükseltilmiş bir yer ya da bebek kapısıyla korumaya alınabilen bir bölüm seçin. Bu, kediye en azından yeni yürümeye başlayan bir çocuğun önünden kaçma şansı sağlar. Kedinizin yatağı, kum kabı ve gereksinim duyduğu diğer eşyaların halihazırdaki yeri bebek geldiğinde kullanışlı ya da uygun olmayacaksa, değişiklikleri hemen yapmanız gerekecektir. Özellikle yaşlı bir kedi için, bu değişikliklerin kademeli olarak yapılması önemlidir.
Saklanacak bir yer
Kedilerin potansiyel bir tehlikeyi temsil edebilen rahatsız edici bir şeyle başa çıkmak için tercih ettiği yöntemin, durumu güven içinde değerlendirebilmek için iyi bir görüş sağlayan tercihen yüksek, karanlık, gözden uzak bir yere saklanmak olduğu unutulmamalıdır. Bir köşeye karton kutular ya da mobilyaların veya sağlam rafların üstüne igloo yataklar konarak kolayca bu tür sığınaklar sağlanabilmektedir. Bu tür sığınakları evinizin çeşitli yerlerine, ancak özellikle de bebeğinizle birlikte zaman geçireceğiniz yerlere yerleştirin ve içine sevdiği battaniyeleri ya da lezzetli ödül bisküvilerini koyarak bunları kullanmaya teşvik edin.
Girilmez
Bebek odası olarak kullanılacak olan oda, sıklıkla kedinin serbestçe girmesine izin verilen bir yerdir. Bebek gerçekten gelip eve yerleşmeden çok önce, bu girişin engellenmesi uygundur. Değişikliğe karşı olumsuz tepkiyi azaltmak ve 'engel gerilimini' önlemek için, kapalı kapıya ve kapı kasasına Feliway sprey sıkın ya da 'yüz temizleme bezleri' ile silin. Evin içinde yaşayan kedilerin, dışarıya çıkan kedilere kıyasla ortamdaki, bölgedeki ve yaşam tarzındaki değişikliklerden daha fazla etkileneceği unutulmamalıdır.
Bölge değişiklikleri
Kedilerin koku alma sistemi çok hassastır ve koku, evcil kedilerde önemli bir iletişim aracıdır. Bu nedenle bir kedinin sahiplendiği bölgenin koku profilinde herhangi bir karışıklık olması önemli bir etki yapabilir ve bir evcil hayvan için gerçek bir sıkıntıya neden olabilir. Bu durum sıklıkla fark edilmez; ancak gelmeden önce bebek için hazırlanan eşyaların çoğunlukla idrar yapma veya idrar püskürtme hedefi haline gelmesinin nedenini açıklar; çünkü bir kedi, bu yolla eşyaları kendi kokusuyla 'işaretleyerek' kendini güvenceye almaya çalışır. Dolayısıyla çoğunlukla bebek arabaları, bebek karyolaları ve mama sandalyeleri gibi bu tip bebek eşyalarına da feromon preparatları uygulanabilir. Bu nedenle, hemen hemen her gün arkadaşlarınızdan ve yakınlarınızdan mümkün olduğunda bebek eşyası almanız önemlidir; böylece kediniz, daha sonra karşılaşacağı çok sayıda ve sıklıkla keskin kokularla önceden tanışabilir! Bunlar, bizim yetersiz koku alma duyumuzla minimal düzeyde olabilse de, bir kedi için stres oluşturan önemli bir müdahaleyi ifade edebilmektedir. Eşyaların eve kademeli ve kontrollü bir şekilde getirilmesi, yalnızca kedinizin bunların varlığına yavaş yavaş alışmasını sağlayarak bu eşyalarla bağlantılı itici durumları azaltmakla kalmayıp, eve ilk olarak bir şey geldiğinde örneğin lezzetli bir mama vererek ya da sevdiği bir oyunla şımartarak bu durumla olumlu bağlantılar kurma fırsatları oluşturmasıyla da size yardımcı olmalıdır.
Övgü, oyun, mama
Temel 'kurallar', yani bir evcil hayvanın kaygısı ya da korkusunun hiçbir zaman güven verici olmadığı, çünkü bunun yalnızca işleri kötüleştireceği unutulmamalıdır. Ancak potansiyel bir stres faktörüyle karşılaştığında kedinizin gösterdiği rahat davranışi övgüyle, okşamayla, oyunla ya da mamayla pekiştirilmelidir. Kedilerin işitme duyusu, koku alma duyuları gibi, bizden çok daha güçlüdür; bu nedenle, ağlama, agulama, haykırma gibi bebek sesi içeren bantların başlangıçta kısık sesle çalınması denemeye değer bir uygulamadır. Yine teşvik etmek istediğiniz davranışı ödüllendirmeli ve ancak kedinizin başa çıkabildiğini gördükçe, sesi kademeli olarak arttırmalısınız.
İlk karşılaşmalar
Elbette ki bebeklerin ve küçük çocukların evinize ziyarete gelmesi de yararlıdır, ancak çocuklar dikkatle seçilmelidir. Kediler, kendilerini ısrarla takip eden küçük çocuklarla karşılaşırlarsa, bu deneyimi bunaltıcı olarak görebilir. Karşılaşmalar her zaman denetim altında tutulmalı ve tüm dokunmaların nazik ve uygun olması sağlanmalıdır. Rahatça tutmak için yeterince güçlü olmadıklarından, çocukların bir kediyi kucaklarına almaya çalışmalarına hiçbir zaman izin verilmemelidir. Ön bacaklarından tutulup kaldırılmaya hiçbir zaman izin vermediklerinden, çocuklara her zaman bir evcil hayvanın tüm ağırlığının bir elle alttan nasıl destekleneceği gösterilmelidir. Bazı merhametli çocukların, küçükken bir yavru kedinin ya da küçük bir kedinin düşmesine izin vermedikleri, farkında olmadan çok yüksek sesle haykırdıkları, dolayısıyla onların iyi niyetlerinin, hayvana kaba ve dikkatsiz çocuklar kadar zarar verebildiği de unutulmamalıdır. En iyi yöntem, dokunarak etkileşime girmeden, örneğin oyuncak balık oltaları, toplar ya da duvara tutulan el feneri ışığıyla oyun oynamaya, kedinin yanında sessizce oturmaya ikna etmek ve kedinin fazla müdahaleci bulmayacağını düşünüyorsanız, belki de hafifçe okşamasına veya tüylerini taramasına izin vermektir. Yine, bunun övgüyle ya da bir ödül bisküvisiyle zevkli bir deneyim haline getirilmesi, kedi için küçük insanların varlığıyla kurduğu olumlu bağlantıların güçlendirilmesine yardımcı olabilir. Çocuklar da dahil olmak üzere, hiç kimsenin bir kediyi ya da yavru kediyi doğrudan parmaklarıyla, ayak parmaklarıyla ya da insan anatomisinin başka herhangi bir bölümüyle oyun oynamaya teşvik etmesine kesinlikle izin vermemelisiniz. Bu davranış, kazara dahi olsa, daha ileri bir tarihte yaralanmaya ve bazen saldırganlık sorunlarına yol açabilir.
Kademeli değişiklik
Kedinizle çok yakın bir ilişkiniz varsa, bebek yeni geldiğinde, aynı derecede duygusal yakınlığı sürdürecek zaman bulmanız oldukça güç olabilir. Bu nedenle, aranızdaki duygusal yakınlığı oldukça önceden azaltmanız, kediniz açısından daha duyarlı ve iyi bir davranış olacaktır. Tahmini olarak yeni programınızı belirleyin ve kediniz için gelecekte sürdürebileceğinizden emin olduğunuz farklı bir rutin oluşturun. Etkisini en düşük düzeyde tutmak için değişiklikleri kademeli olarak uygulayın. Kediniz bölünmeden uzun süre devam eden bir ilgiye alışıksa, ilk olarak bebeğin gelişinden mümkün olduğunca uzun bir süre önce, ilk olarak kısa sürelerle ondan uzaklaşın. Uzaklaşma sürelerini, kedinizin başa çıkma yeteneğinin belirleyeceği bir hızda kademeli olarak uzatabilirsiniz. Yeni programınıza ve kedinizin gereksinimlerine uyacak şekilde belirlenen oyun ya da tüy bakımı sürelerini uygulamaya başlayın; ancak heyecanlı ya da gergin görünüyorsa, yalnızca daha fazla sinirleneceği ve hatta size saldırabileceği için, ilginizi ona zorla kabul ettirmeye çalışmayın.
Davranış sorunları
Kedinizin daha önce 'sineye çektiğiniz' davranış sorunları varsa, minik bir bebeğin neden olduğu büyük değişiklik ve karışıklık bu sorunları yalnızca kötüleştireceğinden, artık bunlardan kurtulma zamanıdır. Bebeğiniz geldiğinde, kedinize zaman ayırmaya ve onun yerleşik rutinlerine bağlı kalmaya çalışın. Tahmin edebilmek, kediler için çok önemlidir. Hem bebeğin hem de kedinin talepleriyle başa çıkmak için yalnızca çok yoğunsanız, başbaşa geçen oyun ya da tüy bakımlarını yapması için onu tanıyan arkadaşlarınızı davet etmeyi ya da bunu ailenizin bir üyesinden istemeyi düşünebilirsiniz. Kediniz çocuklarınızın elinden kurtulmaya çalışıyorsa, kesinlikle ona engel olmayı denemeyin. Kaçış, yabancı her şeye karşı doğal bir kedi tepkisidir. Onu zaptetmeye çalışırsanız, bu onda strese neden olacaktır; kapana kısıldığını ve durumun kontrolünü kaybettiğini düşünmesi halinde, korku saldırganlığa kadar gidebilir.
Bebeğin eve gelişi
Bu, bebek eve ilk geldiğinde özellikle önemldir. Yukarıda belirtilen hazırlıkları yapmış olmanız halinde, umuyoruz ki kedi, yeni katılımı fazla bir hoşnutsuzlukla karşılamayacaktır. Ancak evdeki çeşitli noktalara, özellikle de bebekle ilgili bölümlere prize takılan Feliway difüzörlerinin herleştirilmesi güven vermeye yardımcı olmalıdır. Normal koşullarda bulundurmadığınız sevdiği bir mamayı vererek de onun dostluğunu kazanabilirsiniz. Bazı kediler, ortalıkta dolaşmaya başlayan çocuklar konusunda, küçük bebeklik dönemlerine kıyasla dana endişeli olurlar. Emekleyen ya da yürüyen bir çocuk sürpriz yaparak bir kediyi yakalayabilir ve onun bağırışları ve çığlıkları, bir kedi için korkutucu olabilir. Bu aşamada kedi için geri çekileceği yerler sağlamak daha da önemlidir. Son olarak, farkında olmadan da yapılsa, çocuklar asla evcil hayvanları oyuncak olarak görecek şekilde yetiştirilmemelidir. Başlangıçtan itibaren kediye saygı göstermeleri, ona uygun şekilde ve iyi yaklaşmaları ve iyi davranmaları öğretilmelidir; çünkü uyumlu bir havan arkadaşın bulunduğu bir ailede büyümek çok büyük yararlar sağlar ve çok zevklidir.