İç Mekanlarda Kedi Koku Bırakma ve Tuvalet Sorunları

Çoğu kedi tuvalet alışkanlıkları konusunda çok titizdir ve sürekli olarak iç mekanda bir kum kabı kullanacak veya bahçeye çıkacaktır. Ancak odanın köşesine ya da evin diğer garip yerlerine kokusunu bırakıyor ya da tuvaletini yapıyorsa bu durum rahatsız edici olduğu kadar endişe verici de olabilir. Aynı zamanda tıbbi veya stresle ilgili bir sorunun işareti de olabilir, bu nedenle göze çarpmayan rahatsızlıkları veya gizli fiziksel durumları araştırmanız önemlidir.

Kediniz iç mekanda koku bırakıyor veya idrarını yapıyor mu?
Koku bırakma ve idrar yapma birbirinden çok farklı iki eylemdir. Kediler idrarı kendileri ve diğer kediler için bir koku sinyali veya "işaret" olarak kullanır. Koku bırakma motivasyonu, dolu bir mesaneyi rahatlatmak için idrara çıkma motivasyonundan çok farklıdır. Bu nedenle, kedinin koku mu bıraktığını yoksa idrar mı yaptığını belirlemek önemlidir, çünkü olası çözümler değişecektir. Kedi idrarını yapmak için çömelir ve bir miktar idrarı yatay bir yüzeye bırakır. Daha sonra idrarın etrafındaki bölgeyi tırmalayabilir, ancak bu her zaman böyle değildir. Yaygın olarak tuvaletini yaptığı uygunsuz yerler arasında halılar, koltuklar, yorganlar, banyolar veya lavabolar yer alır. İdrar püskürtmek için kedi ayağa kalkar, genellikle kuyruğunu titretirken arka ayaklarıyla yürüme hareketi yapar ve az miktarda idrar geriye doğru duvar veya mobilya köşesi gibi dikey bir yüzeye püskürtülür ve belirgin bir koku izi bırakır. Püskürtme için yaygın yerler arasında kapılar, pencereler veya kedi kapakları, perdeler, elektrikli ekipmanlar ve alışveriş veya çöp torbaları bulunur. Kedinin bu ikisinden hangisini yaptığını tespit ettikten sonra, davranışı çözmeye çalışmak için harekete geçebilirsiniz.

Kedi idrarı nasıl temizlenir?
Gerçek bir kaza olsun ya da olmasın, kediniz belirli bir noktaya idrarını yaptıktan sonra, bunun bir alışkanlık haline gelmesini önlemek için o noktayı iyice temizlemek önemlidir. Koku tamamen giderilmediği sürece, kedinizin hassas burnu kalan idrar kokusunu alabilecek ve bu da oraya tekrar işemek için bir tetikleyici görevi görecektir.

Alışkanlığı kırmanın en iyi yolu, kediyi mümkün olduğunca uzun süre söz konusu bölgeden uzak tutmak, kedinin algılayabileceği herhangi bir kokuyu ortadan kaldırmak ve erişimi engellemek için mobilya parçaları kullanarak yerin düzenini değiştirmektir. Bölgeyi enzimatik veya probiyotik bir temizleme solüsyonuyla yıkayın ve kurumasını bekleyin. Bu ürünler idrarla ilişkili kokuları parçalamak için tasarlanmıştır. Halılar son derece emicidir ve idrar genellikle halının tüm kalınlığından altındaki döşemeye kadar nüfuz ederek profesyonel temizliği gerekli kılar. Alan uzun bir süre boyunca çok kirlenmişse halı kurtarılamaz hale gelebilir ve değiştirmeden önce halının kaldırılması ve altındaki beton veya döşeme tahtalarına işlem uygulanması gerekebilir.

Kedim neden evin içine tuvaletini yapmaya başladı?

Tıbbi sorunlar
Evde uygunsuz bir şekilde idrarını yapmaya başlayan bir kedi, davranış değişikliğinin tıbbi bir nedeni olmadığından emin olmak için derhal veteriner hekime götürülerek kontrolden geçirilmelidir. 

1. Stres sistiti idrar kaçırmanın çok yaygın bir nedenidir. Bunun çeşitli nedenleri olabilir. Sistit, mesanenin iltihaplanmasıdır ve çok ağrılıdır. Kediler kum kabını acı ile ilişkilendirmeye başlayabilir ve bu nedenle idrar yapmak için başka yerler arayabilir. Sistit ayrıca kedinin sürekli idrar yapma ihtiyacı hissetmesine neden olur, bu nedenle zamanında kum kabına gidemeyebilir veya bahçeye çıkamayabilir. İdrar yolu enfeksiyonları kedilerde nadir görülür, ancak kronik stresin neden olduğu sistit çok yaygındır. Bu durum, bazıları yaşamı tehdit eden birçok sağlık sorununa neden olabilir. Stres sistiti ya da diğer adıyla kedi idiyopatik sistitinin (FIC) belirtileri, nedenleri ve tedavileri hakkında her şeyi buradan okuyabilirsiniz.
2. Eklem hastalığı/osteoartrit (OA). Osteoartrit, rahatsızlık ve ağrı belirtilerini gizlemekte çok iyi olan kedilerde yaygın ancak az teşhis edilen bir durumdur. Kalça, omurga ve bacak eklemlerindeki ağrı, idrar yapmak için tamamen çömelmeyi çok rahatsız edici hale getirebilir. OA'lı kediler, fazladan efor sarf etmekten dolayı idrar yapmak için dışarı çıkmak istemeyebilirler. Bu durum özellikle soğuk veya yağışlı havalarda fark edilebilir. Halihazırda iç mekanda kum kaplarınız yoksa eviniz için birkaç tane almanız sorunu çözebilir. Sessiz, tenha yerlerde olduklarından emin olun ve çatışmayı önlemek ve her zaman gidecek temiz bir yer olduğundan emin olmak için sahip olduğunuz kedi sayısından bir fazla sayıda kum bulundurun. Kum kaplarınız varsa daha alçak kenarlı ve sığ olanları deneyin ve kaba girmeyi mümkün olduğunca rahat hale getirmek için daha yumuşak bir kuma geçin. Veteriner hekiminizle ağrıyı hafifletmeye yardımcı olacak ilaçlar hakkında konuşun.

Hem sistit hem de OA ağrısı kedilerin tam olarak çömelmesini engelleyebilir. Bu durum bazen idrar yapma ile koku bırakma arasındaki farkı ayırt etmeyi zorlaştırabilir. Ne olursa olsun, her zaman önce tıbbi sorunlar ekarte edilmelidir.

Kedilerim neden iç mekanlarda koku bırakmaya başladı?
Erkek ya da dişi, kısırlaştırılmış ya da kısırlaştırılmamış tüm kediler koku bırakabilir. Bu genellikle koku iletişim sisteminin bir parçası olarak açık havada gerçekleşir. Yüzdeki bezlerin ürettiği feromonları bırakmak için yüzlerini nesnelere sürterek veya tırnakları arasındaki bezlerin ürettiği feromonları bırakmak için tırnaklarıyla nesneleri tırmalayarak da kokularını bırakırlar. Kediler yalnızca varlıklarını diğer kedilere bildirmek için değil, bulundukları alanı tanıdık bir kokuyla kaplamak için de kokularını bırakırlar.

Kısırlaştırılmamış kedilerde, idrar üreme durumunu da iletir. Erkekler bölgelerini korumak için, kraliçeler ise üreme mevsiminde erkekleri çekmek için kullanırlar.

Evcil kedilerin çoğu kısırlaştırılmıştır ve kapalı alanlarda idrarla koku bırakma yapmazlar. İç mekanda idrarla koku bırakma, kedinin stresli hissettiğinin ve kendi kokusuyla etrafını sararak kendini daha güvende hissetmeye ihtiyaç duyduğunun bir işaretidir. Bunun en yaygın nedeni, ev içinde ya da çevrede başka kedilerin bulunmasıdır. Bununla birlikte, evde yeni bir bebek veya kişi, inşaat çalışmaları, yeniden dekorasyon veya rutin değişikliği, endişeli veya çekingen kedilerde ya da hayatlarının diğer yönlerinde zaten stres yaşayan kedilerde benzer şekilde iç mekanda idrarla koku bırakmaya neden olabilir.

Komşu kedilerden gelen tehditler
Çevredeki diğer kediler mülkünüzün içinden veya çevresinden geçebilir, bahçenizde vakit geçirebilir ve hatta evinize girebilir. Bu durum, evde yaşayan kedi/kediler için son derece streslidir. "Kendi" bahçelerinde oturan yabancı bir kedi görmek bile bazı kediler için stres yaratabilir. Buna karşılık olarak kediniz, izinsiz giren kedilere varlığını işaret etmek için bir kedi kapağının, pencerenin veya kapının etrafına idrarla koku bırakabilir. Kediniz eve giren başka bir kedi tarafından strese sokulduysa alabileceğiniz birkaç önlem vardır: Davetsiz misafiri cezbeden her şeyi ortadan kaldırın (genellikle bir ekstra mama kabı) ve alternatifler kullanın, örneğin yalnızca kediniz kaseye yaklaştığında açılan mikroçip ile etkinleştirilen bir evcil hayvan besleyicisi. Kedi kapağını geçici olarak kapatın ve kedinizin içeri girip çıkmasına kendiniz izin verin. Mikroçipleri okuyan bir kedi kapağının takılması da başka istilaları önleyebilir. Kediniz güvenli bir şekilde içerideyken hareketle etkinleşen bir fıskiye kullanarak diğer kedileri bahçenize girmekten caydırın. İç mekanları yeniden güvenli bir alan gibi hissettirmek için piyasada bulunan feromon ürünlerini kullanın.

Dekorasyon ve inşaat işleri
Gergin kediler veya sadece evde yaşayan kediler, çevrelerindeki değişikliklerden dolayı kendilerini stresli veya tehdit altında hissedebilirler. Mobilyaların yeniden dekore edilmesi veya değiştirilmesi, kedinizin sürtünerek ve tırmalayarak bırakmış olabileceği tüm ince izleri etkili bir şekilde ortadan kaldırır. Bu değişikliklerin etkisini azaltmak için, kokular o kadar güçlü olmayana ve evin etrafındaki tanıdık kokularla karışana kadar kediyi odalardan uzak tutun. Kedinin kokusunun bir kısmını kendiniz yayarak bu süreci hızlandırmaya yardımcı olabilirsiniz. Yumuşak pamuklu bir bez alın ve kedinin yüzünün etrafına hafifçe sürün (koku bezleri kedinin kendine özgü kokusunu üretir). Toplanan salgılar, doğrudan kedinin beynine aşinalık ve güvenlik mesajı gönderen feromonlar içerir. Bezi, sorunun yaşandığı bölgedeki mobilya veya duvarlara sürtün ve idrarla koku bırakmayı caydıran bir koku sinyali oluşturmak için bunu günde birkaç kez tekrarlayın. Piyasada bulunan kedi feromon ürünleri de aynı şekilde hareket eder ve alternatif olarak kullanılabilir. Örneğin, kanepenizi değiştiriyorsanız, önceden plan yapmak ve birkaç hafta önceden üzerine bir battaniye örtmek, yeni mobilyanın daha tanıdık ve kabul edilebilir kokmasını sağlamak için genellikle yardımcı olur. 

Kedinizin kendini güvende hissetmesine yardımcı olun
İdrarla koku bırakmanın nedeni açık olmasa bile, kedinizin daha güvende hissetmesini sağlamanın yolları vardır. Örneğin, kedinin gezineceği alanı bir veya iki odayla sınırlamak veya stres ya da kargaşa dönemlerinde reçetesiz satılan sakinleştirici takviyeler kullanmak, güvenlik duygularını iyileştirmeye ve işaretleme dürtüsünü azaltmaya yardımcı olabilir. Eviniz için kişiselleştirilmiş öneriler sunabilecek nitelikli bir profesyonele danışmak çok değerli olabilir. Kedi, sorunun çözülemeyeceği kadar stresliyse tehdit altındaki kediyi (veya saldırganı) başka kedilerin olmadığı bir yere yeniden sahiplendirmeyi düşünebilirsiniz. Diğer kedilerle baş etme baskısı olmadan, tehdit altındaki kedinin püskürtme yapması pek olası değildir ve bu şekilde kedinizin daha mutlu olacağını garanti edebilirsiniz. Saldırgan bir kedi bile çok kedili bir ortamda genellikle strese girer ve evdeki tek kedi olmak ona yarar sağlayabilir. 

Uzman yardımı
İdrarla koku bırakma ve idrar yapma, burada özetlenen teknikler kullanılarak birçok kedide tedavi edilebilir. Bazı durumlarda sorun daha kalıcı olabilir ve kendi kendine çözülmeye bırakmak yerine veteriner hekiminizle görüşmeniz tavsiye edilir. Erken dönemde bir uzmandan davranış tavsiyesi almak büyük fark yaratabilir. İstenmeyen bir davranışın devam etmesine ne kadar uzun süre izin verirseniz o kadar yerleşik hale gelebilir ve çözülmesi daha zor olabilir.

İnceleyen: Dr. Hein Meyer, DVM, PhD, Dipl-ECVIM-CA ve Dr. Aileen Pypers, BSc, BVSc, PGDip