Kedilerde FLUTD ve İdrar Yolu Enfeksiyonları | Nedenleri ve Tedavileri

Birçok kişi kedilerin de insanlar gibi idrar yolu enfeksiyonu ve sistite yakalanıp yakalanamayacağını merak eder. Aslında her ikisine de yakalanabilirler, ancak idrar yolu enfeksiyonları kedilerde oldukça nadir görülür. 

Enflamasyon ve enfeksiyon iki farklı durumdur. Enfeksiyon, bakteri ve virüs gibi organizmaların, vücudun bir veya daha fazla bölgesine girmesiyle oluşur. Bu organizmaların varlığı, vücudun bağışıklık sistemini bunlarla mücadele etmesi için uyarır. Enflamasyon, vücudun yaralanmaya ve enfeksiyona verdiği tepkidir. İltihaplı doku genellikle kırmızı ve şiştir ve dokunulduğunda sıcak hissettirir. Bunun nedeni, vücudun iyileştirici beyaz kan hücrelerini, trombositleri ve kan pıhtılaşma faktörlerini mümkün olan en kısa sürede bölgeye ulaştırmak için bölgeye kan göndermesidir. Enfeksiyon kesinlikle iltihaplanmaya neden olacaktır, ancak iltihaplanma enfeksiyon olmaksızın sadece sıyrılmış bir diz gibi travmaya bağlı olabilir.

Mesane iltihabı anlamına gelen sistit gerçekten de çok yaygındır. Enfeksiyonlar ve sistitin diğer daha yaygın nedenleri birlikte gruplandırılır ve Kedi Alt İdrar Yolu Hastalığı veya FLUTD olarak adlandırılır.

FLUTD'yi anlamaya çalışırken, kedilerin nasıl evrimleştiğini bilmek ve kendi hallerine bırakıldıklarında doğal davranışlarına bakmak gerçekten yararlıdır. Kediler çölde yaşayan kedigillerden türemiştir. Bu da, su tutma konusunda çok iyi olacak şekilde evrimleştikleri ve doğal olarak çok konsantre idrara sahip oldukları anlamına gelir. Kediler aynı zamanda doğaları gereği yalnız yaşayan hayvanlardır ve değerli yiyecek ve su kaynaklarını korumak için geniş bir bölgeyi diğer kedilerden korurlar. Bazen insanlar gibi sosyal canlılar için bazı hayvanların yalnız yaşamayı tercih ettiğini anlamak zordur. Kediler diğer kedileri bir tehdit olarak görme eğilimindedir, kendi bölgelerinde hoş karşılanacak bir şey olarak değil!

Kedilerde sistite ne sebep olur?

Kedi idiyopatik sistiti (FIC), kedilerde FLUTD'nin en yaygın nedenidir. "İdiyopatik" kelimesi, görünürde bir neden olmadan ortaya çıkan bir şey anlamına gelir. Bununla birlikte, kedi idiyopatik sistiti artık çok daha yaygın olarak stres sistiti olarak adlandırılmaktadır çünkü neredeyse her zaman stresten kaynaklandığını biliyoruz.

Ama kedim bütün gün uyurken nasıl stresli olabilir? Kediler gerçekten ince iletişimcilerdir ve stres ve çatışmayı gizlemekte gerçekten iyidirler. Hatta bazı kediler, evde kendilerine zorbalık yapan başka bir kediyle yüzleşmek gibi stresli durumlardan kaçınmak için uyuyormuş gibi yaptıkları, "sahte uyku" olarak adlandırılan bir davranış sergilerler.

Stres kaynaklı sistitin ana nedenleri veya tetikleyicileri şunlardır:

• Çok kedili evler. Kedileriniz birbirlerini tımarlamadıkça ve birbirlerine sarılarak uyumadıkça büyük olasılıkla iyi arkadaş değillerdir. Kediler doğaları gereği sosyal canlılar değildir, bu nedenle başka bir kediyle yakın bir yerde yaşamak büyük bir stres kaynağı olabilir.

• Mahalledeki kediler. Evde bir tane kediniz olsa bile, çok sayıda kedinin bulunduğu bir yerde yaşıyor olabilirsiniz. Yaz aylarında bahçede yaşanan çatışmalar ya da kedi kapısından veya açık kapılardan gelen diğer kediler çok fazla stres oluşturabilir.

• İç mekandaki kediler. Tamamen kapalı alanda tutulmak önemli bir stres nedeni olabilir. Kediler geniş bir bölgeyi ve keşfetme özgürlüğünü severler. 

• Ziyaretçiler. Duyarlı kediler ziyaretçilere, özellikle de gürültü yapan ya da onları kucağına alıp sevmeye çalışan çocuklara karşı çok hassas olabilir.

• Tatiller. Stres, bir kedi evinde kalmakla veya hatta sadece sahiplerinin tatilde olmasıyla tetiklenebilir.

   

• Evdeki değişiklikler. Ev taşımak veya mevcut evinizde tadilat yaptırmak, aşinalık ve rutinden hoşlanan bazı kediler için kolay tetikleyiciler olabilir.

• Yeni bir bebek. Yeni bir bebekle birlikte gelen yabancı nesneler, kokular ve sesler de kediler kadar hassas hayvanlar için tetikleyicidir.

Stres neden sistite neden olur?

Stres, kısa vadede faydalı olabilen, ancak kronik olarak salındığında bağışıklık sistemini baskılayabilen ve bir dizi vücut sistemini olumsuz etkileyebilen bazı steroidlerin salınmasına neden olur. Stresli kedilerde, ara sıra görülen gastrointestinal rahatsızlıklar (ör. kusma ve ishal) gibi başka belirtiler de olabilir. Ayrıca kendini aşırı tımarlama nedeniyle tüy dökülmesi de olabilir. Aşırı tımarlama, stresi azaltmaya çalışan bir yer değiştirme davranışı olabilir, ancak aynı zamanda mesanedeki sistit veya bağırsak ağrısından kaynaklanan karın ağrısının bir işareti de olabilir. Stresli kedilerin çoğunun karınlarında ve arka bacaklarının arasında tüyleri dökülmüş alanlar vardır.

Stres, mesanenin koruyucu tabakasının zayıflamasına ve hasar görmesine neden olarak idrarın mesane duvarının hassas dokularıyla temas etmesine neden olur. Söylediğimiz gibi, kediler mesaneyi oldukça tahriş eden çok konsantre idrara sahip olma eğilimindedir, bu nedenle bu durum iltihaplanmaya neden olabilir. Mesanedeki iltihaplı hücreler çamur veya tıkaç oluşturabilir ve idrar çıkışını engelleyebilir. Bu tıbbi bir acil durumdur çünkü kediler böbrek yetmezliğine girebilir veya mesaneleri tıkanırsa yırtılabilir. Bu olayların her ikisi de hızla ölümcül olabilir. Bu durum, idrar yollarının çok dar olması nedeniyle erkek kedilerde çok daha yaygındır.

Stresli olmak idrarın pH değerini de değiştirir ve bu durum arttıkça, bazı kedilerin mesanesinde struvit kristalleri gelişir. Bu kristaller bir araya gelerek mesane taşları oluşturabilir, bu da başka bir tıkanma riski oluşturur. Çok konsantre idrarları, kristalleri oluşturan minerallerin yakın temas halinde olması nedeniyle bu topaklanmayı şiddetlendirir.

FLUTD'nin diğer nedenleri

Stres sistiti kedilerde FLUTD'nin başlıca nedeni olsa da, buna neden olabilecek başka şeyler de vardır. Bunlardan bazıları şunlardır:

• Böbrek taşları ile idrar kristalleri ve taşları. Örneğin, kedinizde yüksek kan kalsiyum konsantrasyonları veya böbrek hastalığı varsa kalsiyum oksalat kristalleri oluşabilir. Yüksek ürat seviyeleri karaciğer hastalığının bir sonucu olabilir ve mesane taşlarına da yol açabilir.
• İdrar yollarındaki kanser sistit belirtilerine neden olabilir.
• İdrar yolu enfeksiyonu (İYE). Başta da söylediğimiz gibi, kedilerde İYE oldukça nadir görülür. Süper konsantre idrarları, bakterilerin büyümesini neredeyse imkansız hale getirir. Ancak bu durum yaşlı kedilerde gerçekleşebilir ve çok daha yaygın olarak görülür. Bunun nedeni, böbrek fonksiyonları azaldıkça idrarlarının daha seyreltik hale gelme eğiliminde olması ve bu durumun bakterilerin tutunmasına izin verebilmesidir.

FLUTD belirtileri ve semptomları

Aşağıdaki belirtilerden herhangi birini görürseniz veteriner hekime başvurmalısınız:

• İdrarda kan veya idrarda pembe bir renk.

• İdrar yapmak için zorlama ancak normal bir akış üretmeme. Kediniz hiç idrar yapmıyorsa bu tıbbi bir acil durumdur.

• İdrar yaparken ses çıkarma/miyavlama, ciddi bir rahatsızlığın işareti olabilir.

• Ev eğitimini kaybetme veya evin içine uygunsuz şekilde idrar yapma.

• İdrar yapma sıklığında artış.

• Poposunun etrafında kum birikintileri.

• Göbeğin aşırı tımarlanması.

FLUTD'nin tedavisi

Tabii ki tedavi, rahatsızlığın kesin nedenine bağlı olacaktır. Veteriner hekiminiz idrar örneği almak ve kan testleri yapmak isteyecektir ve mesanenin röntgenini veya ultrason taramasını isteyebilir. İYE mevcutsa antibiyotik reçete edilecektir. Tedavi ve nüksetmenin önlenmesi şunları içerebilir:

1. Su tüketiminin artması. Bu, mesane sorunları olan tüm kediler için kesinlikle çok önemlidir. İdrarı seyreltmek mesaneyi daha az tahriş eder ve kristallerin oluşma olasılığını çok daha azaltır. Kediniz fazla su içmiyorsa su eklenmiş ıslak mama veya ıslatılmış mama kullanmak yardımcı olabilir. Su çeşmeleri ve birden fazla su istasyonu da yardımcı olur.
2. Beslenme. Veteriner hekiminiz terapötik bir beslenme önerebilir. Bunlar, türüne bağlı olarak taşların ve kristallerin çözülmesine yardımcı olabilir ve kristallerin yapı taşlarını azaltmak için değiştirilmiş protein ve mineral içeriğine sahiptir. Ayrıca iltihaplanmayı azaltmak amacıyla balıktan elde edilen omega yağlarını ve hücre hasarını yavaşlatmak için yüksek oranda antioksidanlar içerirler.
3. Kilo verme ve egzersiz. Obez kediler FLUTD'ye çok daha yatkındır, bu nedenle veteriner hekiminiz kilolarını ve FLUTD'lerini ele almak için bir kombinasyon diyeti önerebilir. Hareketsiz kalmak kilo sorunlarına katkıda bulunabilir ve idrarın mesanede uzun süre kalmasına neden olabilir. Egzersiz ve oyun oynamayı teşvik etmek gerçekten yardımcı olabilir.
4. Ameliyat. Veteriner hekiminizin idrar yollarındaki tıkanıklığı cerrahi olarak açmak veya kalsiyum oksalat taşlarını çıkarmak için kedinizi uyutması gerekebilir. Bunu genellikle nüksetmeyi önlemek için özel bir mama tüketimi takip eder.
5. Tekrarlanan idrar numuneleri. Veteriner hekiminizin, sistitin çözüldüğünden ve taşların eridiğinden emin olmak için kedinizi izlemesi gerekecektir. Bu, tekrarlanan idrar örneklerini ve muhtemelen görüntülemeyi içerecektir.
6. Çevredeki stresin ele alınması. Bunun süslü ifadesi Çok Modlu Çevresel Modifikasyondur (MMEM), ancak bu sadece evdeki stresi azaltmak anlamına gelir. Bunu şu şekilde yapabilirsiniz:

   • Mümkünse kedinizin dışarıya çıkmasına izin verin.

   • Evin sessiz ve ayrı yerlerine birden fazla yiyecek ve su istasyonu yerleştirin, böylece yiyecek veya su konusunda asla çatışma yaşanmaz. Sahip olduğunuz kedi sayısından birer tane daha fazlasına ihtiyacınız var.

   • Diğer sessiz yerlere birden fazla kum kabı yerleştirin. Yine kedi sayısından bir fazla olmasına dikkat edin. Kedi kapınız olsa bile evde kum kapları bulundurun.

   • Kedilerinizin birbirlerinin yanından geçmek zorunda kalabileceği koridorlara mobilya ve raflar yerleştirin. Bu, onların çatışma olmadan farklı seviyelerde serbestçe hareket etmelerini sağlar.

   • Kedilerinizin daha rahat hissetmesini sağlamak için feromon eklentileri kullanın.

FLUTD karmaşık bir durumdur, ancak hızlı müdahale ve iyi bir ekip çalışmasıyla kediniz harika bir sonuç elde edebilir ve umarız bir daha asla bu durumu yaşamayabilir. Yaşamdaki birçok konuda olduğu gibi, önlemek tedaviden daha kolaydır. Birden fazla kediye sahip olma konusunda iki kez düşünün ve sahip olacaksanız veteriner hekiminizle konuşun veya evi en başından itibaren mümkün olduğunca uyumlu ve stressiz tutmak için yukarıdaki ipuçlarını izleyin. Kediniz için stresten kaçınmak, sizin hayatınızı da çok daha stressiz hale getirecektir!

İnceleyen: Dr. Hein Meyer, DVM, PhD, Dipl-ECVIM-CA ve Dr. Emma Milne BVSc FRCVS